Wist je dat Chlamydia een van de meest voorkomende soa’s is in Nederland? En niet alleen in Nederland: Wereldwijd raken jaarlijks zo’n 100 miljoen mensen besmet met chlamydia (NVDV, 2018). Naast dat chlamydia een zeer besmettelijke soa is, geeft chlamydia in veel gevallen weinig tot geen klachten. De soa kan dan lange tijd onopgemerkt blijven. In deze blog vertellen we je meer over chlamydia, hoe deze soa te herkennen, wanneer je het beste een test kunt laten doen en hoe chlamydia te behandelen is.
De oorzaak van chlamydia is een bacterie genaamd Chlamydia Trachomatis (afgekort Ct). Deze bacterie veroorzaakt infecties van de slijmvliezen van de penis, de vagina en baarmoedermond, de anus, de keel en het oog. Er zijn veel verschillende typen (zogeheten biovars) van de chlamydia trachomatis bacterie. Slechts een gedeelte daarvan veroorzaken de soa chlamydia. Chlamydia draagt over van mens op mens door contact met besmette slijmvliezen. Bijvoorbeeld wanneer er contact plaatsvinden tussen penis en vagina, zowel door penetratie als door het over elkaar heen wrijven van de geslachtsdelen (penis en vulva, penis en anus, vulva en vulva). Ook kan overdracht plaatsvinden door het hebben van anale seks, zowel door penetratie van de anus met de penis als door het wrijven van de penis over de anus. En door het hebben van orale seks. Het risico op het oplopen van chlamydia tijdens orale seks is echter klein. De grootste kans op chlamydia in de keel bestaat door pijpen, vooral wanneer de penis diep in de keel komt. De kans op het oplopen van chlamydia in de keel door beffen is erg klein. De kans neemt toe wanneer er sprake is van squirting, waarbij een grote hoeveelheid vaginaal vocht wordt ingeslikt.
Het gebruik van condooms maakt de kans op infectie aanzienlijk kleiner, maar je hebt nog steeds kans om de ziekte op te lopen. Zeker wanneer het condoom over de datum is, scheurt of tijdens de seks afglijdt. Het is dan ook belangrijk om er altijd voor te zorgen dat je condooms nog goed zijn en dat het condoom de juiste maat heeft voor de penis. Wil je meer lezen over hoe je zo veilig mogelijk seks kunt hebben lees dan onze blog over veilige seks.
Chlamydia loop je gemakkelijk op als je onveilige seks hebt. Er wordt uit de beschikbare gegevens geconcludeerd dat chlamydia makkelijker overdraagt van man naar vrouw dan van vrouw naar man. In een partnerstudie waarbij NAAT als detectiemiddel werd gebruikt, werd bij 50-68 % van de partners van chlamydia positieve personen deze soa aangetroffen (NVDV, 2018). De kans dat je chlamydia oploopt na een eenmalig onveilig seksueel contact is volgens een oude studie uit 1980, waarbij gebruik werd gemaakt van kweken, 28 % van vrouw naar man en 45 % van man naar vrouw (Lycke, Lowhagen, Hallhagen, Johanisson, & Ramstedt, 1980). Omdat chlamydia zich moeilijk laat kweken zouden deze cijfers in werkelijkheid weleens hoger kunnen liggen.
Van alle chlamydia infecties die in de soa centra gevonden zijn komen de meeste infecties voor bij onder jongeren < 25 jaar (56%) (LCI, 2020). Ook loop je een verhoogd risico op infectie wanneer je in de stad woont, een vrouw bent onder de 20 jaar, wisselende contacten of swingerscontacten hebt, van Surinaamse of Antilliaanse afkomst bent (NVDV, 2018).
Wat zijn de symptomen van chlamydia?
Vaak voel je niets van chlamydia en heb je geen klachten. Soms heb je wel klachten. Je kunt deze klachten krijgen 1 tot 3 weken nadat je chlamydia hebt gekregen. De klachten zijn voor vrouwen en mannen verschillend. Hieronder vind je per geslacht en per vindplaats meer informatie over chlamydia en lees je meer over de meest voorkomende klachten.
Klachten bij vrouwen
Het merendeel van de vrouwen ervaart geen klachten van een chlamydia-infectie. Slechts een klein percentage van de vrouwen ervaart klachten van een chlamydia infectie (10%; LCI, 2018). Dit maakt dat een chlamydia infectie langdurig onopgemerkt kan door sluimeren en zo schade kan veroorzaken aan de voortplantingsorganen. Minder dan 1 % van de vrouwen wordt daadwerkelijk minder vruchtbaar na een chlamydia-infectie. Dit zijn in Nederland naar schatting zo’n 500 vrouwen per jaar. Het risico op onvruchtbaarheid neemt toe wanneer de chlamydia-infectie zich uitbreidt naar de voortplantingsorganen die zich bevinden in het kleine bekken (PID; Pelvic Inflammatory Disease). Van het totaal aantal vrouwen met chlamydia werd in 2016 het percentage infecties dat zich ontwikkeld tot een ontsteking in het kleine bekken geschat op 17,1% (Price et al., 2016). Pelvic Inflammatory Disease (PID) kan chronische buikpijnklachten, verminderde vruchtbaarheid, onvruchtbaarheid en buitenbaarmoederlijke zwangerschap veroorzaken. Indien er sprake is van een ‘opstijgende infectie’ en dus PID zal dit niet altijd tot onvruchtbaarheid leiden. Het risico hierop neemt toe wanneer je vaker PID hebt gehad. Daarnaast is ook de ernst van de PID van invloed op de kans om onvruchtbaar te raken. Bij een milde PID is de kans op onvruchtbaarheid 4 procent; na 3 episoden met PID is de kans 40 procent (Van Bergen, 2015).
Klachten die vrouwen kunnen ervaren door chlamydia zijn:
- Pijn bij het plassen;
- Een branderig gevoel bij het plassen;
- Pijn tijdens of na het vrijen;
- Bloedverlies uit de vagina tijdens of na het vrijen;
- Bloed uit je vagina als je niet ongesteld bent;
- Meer of andere afscheiding (vocht) uit je vagina;
- Jeuk bij je anus; (bij chlamydia in de anus)
- Bloed of slijm in je poep of diarree; (bij chlamydia in de anus)
- Erge pijn in je buik (Verdenking op PID);
- Koorts (Verdenking op PID).
Klachten bij mannen
Bij mannen veroorzaakt chlamydia ongeveer in de helft van de gevallen klachten. Daardoor wordt chlamydia bij mannen over het algemeen eerder ontdekt en behandeld. Ook bij mannen kan chlamydia echter schade veroorzaken hoewel minder vaak en minder uitgesproken. Een klein deel van de mannen ontwikkelt een bijbalontsteking of prostaatontsteking. Van deze mannen houdt 1-4% hier chronische pijnklachten aan over. Of chlamydia bij mannen ook kan leiden tot onvruchtbaarheid is onvoldoende bekend. Wel is in een onderzoek uit 2010 een tijdelijke vermindering van de kwaliteit van het sperma gevonden (Mazzoli et al., 2010).
Klachten die mannen kunnen ervaren door chlamydia zijn:
- Pijn bij het plassen
- Een branderig gevoel bij het plassen
- Vocht uit je penis, vooral ’s morgens
- Pijn in je ballen
Chlamydia in de anus
Rectale chlamydia infecties komen vaak voor. Bij een rectale infectie is de anus en een gedeelte van het rectum aangedaan. Bij vrouwen komt een chlamydia-infectie van de anus in 75-95 % van de gevallen samen voor met een zogeheten urogenitale infectie (vagina en urinewegen) (Dukers-Muijrers et al., 2016). In een grootschalig Nederlands onderzoek uit 2015 van van Liere et al. werd bij vrouwen van boven de 18 jaar die kwamen voor een soa test bij de GGD onderzoek gedaan naar het voorkomen van rectale chlamydia. Bij 9,5 % van de vrouwen werd er rectale chlamydia gevonden. Van de vrouwen met chlamydia die rapporteerden dat zij anale seks hadden gehad of die routinematig zowel vaginaal als rectaal werden getest, werd bij 22,1 % alleen rectale chlamydia gevonden. Bij mannen die seks hebben met mannen was dit percentage 85,9% (van Liere et al., 2015).
Het is belangrijk om je te laten testen op chlamydia in de anus als je anale seks hebt gehad of als er anaal contact is geweest met vingers of speeltjes. Ook kan het nodig zijn om te testen op chlamydia in de anus als er bij jou chlamydia is vastgesteld. We weten namelijk dat de standaard behandeling voor chlamydia minder goed werkt wanneer de chlamydia zich in de anus bevindt. Het kan dus nodig zijn om de chlamydia anders te behandelen om deze volledig weg te krijgen. Wanneer de chlamydia onvoldoende behandelt blijft en deze blijft toch in leven in de anus dan zou je jezelf en/of jouw partner opnieuw kunnen besmetten.
Voor mannen die seks hebben met mannen wordt geadviseerd om altijd anaal te testen. Ook wanneer je geen anale seks hebt ontvangen.
Een chlamydia-infectie van de anus geeft vaak geen klachten, maar kan wel ongemakken veroorzaken. Klachten die kunnen voorkomen bij een chlamydia-infectie van de anus zijn:
- Jeuk bij je anus
- Bloed of slijm bij je poep en/of diarree
- Klachten die kunnen passen bij een ontsteking van het rectum (proctitis), zoals
- Pijn in of rondom de anus en/of in het rectum (laatste deel van de dikke darm)
- Rood en makkelijk bloedend slijmvlies
- Huidafwijkingen rondom de anus (jeuk, roodheid, schilfering, zweren)
- Pusachtige of bloederige afscheiding
- Constipatie
- Rectaal vol gevoel
- Gevoel of er ontlasting is achtergebleven
- Afwijkingen aan de anus (zoals fistels of verharde stukken)
Chlamydia LGV
Chlamydia LGV is een subtype chlamydia infectie die vrijwel alleen maar voorkomt bij mannen die seks hebben met mannen (MSM). LGV staat voor lymphogranuloma venereum en veroorzaakt ontstekingen van het slijmvlies en van de lymfeklieren. In een Engelse studie werd bij 9% van de MSM LGV gevonden. Ongeveer een kwart van hen had geen klachten (Saxon, Hughes, & Ison, 2016). Volgens de NVDV (2018) ontstaat er in het beginstadium vaak een klein onopvallend wondje dat na een aantal dagen vanzelf verdwijnt. In het tweede stadium kunnen slijmvliesontstekingen en pijnlijke zwellingen van de lymfeklieren (Bubo’s) ontstaan. Wanneer de LGV onbehandeld blijft, kan in het laatste stadium ernstige schade ontstaan zoals chronische plasbuisontsteking, lymfoedeem (vocht in de lymfklieren en omliggende weefsel) en verstoppingen van de darm, de lymfevaten kunnen verstopt raken met onherstelbare zwellingen tot gevolg (elefantiasis).
LGV kan voorkomen in:
- Anus en rectum
- Lies regio
- Keel (komt weinig voor)
NVDV, 2018
Mannen die rectaal positief worden getest op chlamydia worden bij StadsKliniek automatisch doorgetest op LGV. Bij MSM kan er aanleiding zijn om de urine te testen op LGV wanneer er klachten zijn die bij een LGV kunnen passen of wanneer een van je partners positief is getest op LGV.
Chlamydia in de keel
Chlamydia in de keel komt weinig voor. Ook is het waarschijnlijk dat deze infectie vanzelf door het lichaam wordt opgeruimd. De kans dat je chlamydia in de keel overdraagt op een partner is klein. De kans om chlamydia in de keel op te lopen of over te dragen is groter bij orale seks met een man (vrouw-man of man-man). Wanneer je als vrouw of als man een man pijpt loop je risico om chlamydia in de keel te krijgen. Wanneer je als man gepijpt wordt loop je een risico op chlamydia in de plasbuis. Chlamydia in de keel komt bij 1-3% van de vrouwen voor en bij 0,5-2,3% van de mannen die seks hebben met mannen (NVDV, 2018).
Hoewel chlamydia in de keel weinig voorkomt kan het soms wel verstandig zijn om te testen op chlamydia in de keel. Bijvoorbeeld als je partners hebt gehad die je alleen hebt gepijpt of waarmee alleen de orale seks onveilig was. Indien je dan niet test, loop je het risico om een chlamydia infectie te missen. Een gemiste chlamydia infectie in de keel kan een genitale infectie veroorzaken bij een volgend seksueel contact waarbij je zowel orale als genitale seks hebt.
De meeste mensen die chlamydia in de keel hebben, ervaren weinig tot geen klachten. De enige genoemde klacht is:
- Keelpijn
Geen klachten, toch chlamydia?
Heb je geen klachten? Dan kun je toch chlamydia hebben als je seks hebt gehad. Je kunt later wel klachten krijgen of schade oplopen door de infectie zoals onvruchtbaarheid of chronische pijnklachten. Om dit te voorkomen is het dus van belang om je regelmatig op chlamydia te laten testen wanneer je seksueel actief bent en wisselende contacten hebt. Ook is het altijd goed om je te laten testen als je om andere redenen bezorgd bent over soa’s.
Je klachten kunnen ook iets anders zijn zoals hierboven beschreven en toch veroorzaakt worden door chlamydia.
Heb je compleet andere klachten? Dan heb je misschien een andere soa. Bekijk de klachten van andere soa’s.
Heb je klachten? Dan is het verstandig om je klachten tijdens een soa consult te bespreken. Wacht niet te lang en maak een afspraak. Je kan vaak dezelfde dag nog bij ons terecht.
Hoe werkt een chlamydia test
Chlamydia wordt in principe altijd getest in combinatie met een gonorroe test. Het is namelijk belangrijk om gonorroe ook uit te sluiten omdat de behandeling van gonorroe anders is en de meeste gonorroe-bacteriën al resistent zijn geworden tegen de antibiotica die voor chlamydia wordt gebruikt. Chlamydia en gonorroe wordt getest in het laboratorium door middel van een NAAT/PCR test op urine (mannen) of middels een swab van vaginaal vocht, anus, keel of het oog. Voor de urine test is maar een klein beetje urine nodig. Het is belangrijk dat hiervoor de eerste straal urine wordt gebruikt. De hoeveelheid van een shotglaasje of espressokopje is al meer dan genoeg. De vaginale- en anale swab worden door de patiënt/cliënt zelf afgenomen. De keel swab wordt door de arts of verpleegkundige in de kliniek afgenomen door met een wattenstaafje kort langs de achterwand van de keel en amandelboog te strijken.
De term NAAT staat voor nucleïnezuuramplificatietechnieken, PCR staat voor Polymerase Chain Reaction en is onderdeel van de NAAT. Er wordt met deze test gekeken of er DNA van de bacterie aanwezig is in het afgegeven sample. Wanneer er DNA aanwezig is, wordt net zo vaak vermenigvuldigd als nodig om te kunnen herkennen als gonorroe of chlamydia. Er is maar heel weinig DNA nodig om de test uit te voeren. Dit maakt dat deze test ontzettend gevoelig en betrouwbaar is en dat de test al snel na het seksuele contact kan worden uitgevoerd.
Behandeling van Chlamydia
Wanneer chlamydia is aangetoond met de PCR test is het van belang dat de soa zo snel mogelijk behandeld wordt. Chlamydia is een soa die gelukkig goed te behandelen is met antibiotica. Het maakt voor de behandeling wel uit waar de chlamydia zich bevindt. Chlamydia in de anus heeft namelijk een andere behandeling nodig dan chlamydia in de vagina, penis en/of keel. Vrouwen met een vaginale chlamydia hebben in veel gevallen (ongeveer 80%) ook een chlamydia in de anus. Ook wanneer zij geen anale seks hebben gehad. Het is voor hen dus van belang om ook op chlamydia in de anus te testen als de vaginale test positief is. Heb je wel anale seks gehad dan is het altijd belangrijk om in de anus te testen. Mannen die seks hebben met mannen kunnen zich het beste altijd ook anaal laten testen omdat bij hen chlamydia in de anus vaak voorkomt en tevens veroorzaakt kan worden door chlamydia LGV. Deze vorm van chlamydia heeft een andere en ook langere behandeling nodig.
Laat na een positieve test en behandeling tegen chlamydia ook altijd je sekspartners weten dat je besmet bent met chlamydia. Zo kunnen zij zich ook laten testen en behandelen. Dit is belangrijk om verdere schade, verspreiding van de bacterie bij anderen of het ping-pong effect (opnieuw besmet raken door je sekspartner) te voorkomen.
Ben ik nu immuun?
Als je chlamydia hebt of hebt gehad bouw je geen afweer op tegen chlamydia. Je wordt dus niet immuun en kunt altijd opnieuw chlamydia oplopen. Herinfecties van chlamydia komen helaas veel voor. Volgens Wijers et al. (2016) heeft 32% van de mensen met een chlamydia-infectie binnen 3-12 maanden na infectie opnieuw chlamydia. Een nieuwe infectie geeft een grotere kans op schade aan de voortplantingsorganen en vergroot daarmee het risico op verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen. Overweeg daarom een hertest 6 maanden na de behandeling.
Er kan wel in het bloed worden gezocht naar antistoffen tegen chlamydia om te beoordelen of je in het verleden chlamydia hebt gehad. Deze test heeft echter een zeer beperkte waarde. Soms wordt deze test verricht wanneer er vruchtbaarheidsproblemen zijn, maar ook dan kan met een positieve uitslag niet definitief gezegd worden dat chlamydia daadwerkelijk de oorzaak is.
Vragen of testen?
Heb je na het lezen van deze blog nog vragen of wil je meer informatie? Je kunt een afspraak maken op het spreekuur voor een consult of je vragen mailen naar contact@stadskliniek.nl Wil je een chlamydia test laten doen, maak dan hier een afspraak.
Auteurs:
StadsKliniek, o.a.
I.C. Van Seventer, arts bij StadsKliniek
L.I. Mattijssen, verpleegkundige bij StadsKliniek
Bronvermelding:
LCI. (2018). Chlamydia trachomatis en lymfogranuloma venereum Richtlijn. Update 2020. Bilthoven: RIVM.
NVDV. (2018). Seksueel Overdraagbare Aandoeningen – Multidisciplinaire Richtlijn 2018 (Update 2019). Utrecht: NVDV.
Wetenschappelijke artikelen:
Price M, Ades AE, Soldan K, Welton NJ, Macleaod J, Simms I et al. (2016) The natural history of Chlamydia trachomatis infection in women: a multi-parameter evidence synthesis. Health Technol Assess 2016; 20; 1-250.
Lycke, E., Lowhagen, G.B., Hallhagen, G., Johanisson, G., Ramstedt, K. (1980) The risk of transmission of genital Chlamydia trachomatis infection is less than that of genital Neisseria gonorrhoea infection. Sex Transm Dis 1980; 7: 6-10.
Mazzoli S, Cai T, Addonisio P, Bechi A, Mondaini N, Bartoletti R. Chlamydia trachomatis infection is related to poor semen quality in young prostatitis patients. Eur Urol 2010; 57: 708-714.
van Liere, G.A.F.S., van Rooijen, M.S., Hoebe, C.J.P.A., Heijman T., de Vries H.J.C., & Dukers-Muijrers, N.H.T.M. (2015) Prevalence of and Factors Associated with Rectal-Only Chlamydia and Gonorrhoea in Women and in Men Who Have Sex with Men. PLoS ONE 10(10): e0140297. doi:10.1371/journal.pone.0140297
Dukers-Muijrers, N.H. T. M., Wolffs, P.F. G., Eppings, L., Götz, H.M., Bruisten, S.M., Schim van der Loeff, M.F. … Hoebe, C.J. P. A. (2016) Design of the FemCure study: prospective multicentre study on the transmission of genital and extra-genital Chlamydia trachomatis infections in women receiving routine care. BMC Infectious Diseases 16:381 DOI 10.1186/s12879-016-1721-x
Wijers, J.N.A.P., Van Liere, G.A.F.S., Hoebe, C.J.P.A., Cals, J.W.L., Wolffs, P.F.G., & Dukers N.H.T.M. (2018) Test of cure, retesting and extragenital testing practices for Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae among general practitioners in different socioeconomic status areas: A retrospective cohort study, 2011-2016.
Saxon, C., Hughes, G., & Ison, C. (2016) Asymptomatic Lymphogranuloma Venereum in men who have sex with men, United Kingdom. Emerg Infect Dis 2016; 22: 112-116.
Internetsites:
https://www.soaaids.nl/nl/alle-soas/chlamydia
Van Bergen, J., 2015. Vraag het aan de dokter: Ben ik nu onvruchtbaar. Seks soa Magazine. SOAAIDS Nederland. Gevonden op het internet op 25-02-2021:
