Wat is HPV?

HPV staat voor humaan papillomavirus. Dit virus staat vooral bekend als de veroorzaker van genitale wratten en baarmoederhalskanker. Er bestaan veel verschillende typen van het virus, op dit moment zijn er meer dan 100 typen bekend. Velen van deze typen worden niet geassocieerd met seksueel contact en veroorzaken bijvoorbeeld wratten op handen en voeten.

De typen HPV die genitale wratten en baarmoederhalskanker veroorzaken worden overgedragen via seksueel contact. Een aantal typen kunnen genitale wratten veroorzaken (typen 6 en 11), wat een goedaardige aandoening is. Andere typen kunnen baarmoederhalskanker veroorzaken, dit zijn de hoog risico typen. Voornamelijk type 16 en 18 zijn schadelijk voor de baarmoederhals. In 70% van de gevallen zijn deze typen de veroorzakers van baarmoederhalskanker. Daarnaast zijn er andere hoog risico typen bekend. Het virus kan ook andere vormen van kanker veroorzaken zoals kanker van vagina, schaamlippen, penis, anus, mond, keel en slokdarm.

Ongeveer 80 tot 90% van de mensen raakt in het leven besmet met HPV. Heel vaak wordt het virus door het lichaam opgeruimd. Dit gebeurt meestal binnen 2 jaar na het oplopen van de infectie. Doet je lichaam dit niet dan kan het tot 10 tot 15 jaar duren voordat HPV zich ontwikkelt tot kanker.

Snel naar:

• Wat zijn de symptomen van HPV?
• Wanneer moet je testen op HPV?
• Hoe raak je besmet met HPV?
• Hoe kun je een HPV besmetting voorkomen?
• Gevolgen van onbehandelde HPV
• Hoe wordt HPV vastgesteld?
• Wat te doen bij een positieve HPV uitslag?
• Wat te doen bij een negatieve HPV uitslag?
• Afspraak maken

Wat zijn de symptomen van HPV?

Een groot deel van de infecties met HPV zijn binnen een jaar spontaan geklaard, zonder klachten te geven.

Bij een deel van de mensen met een laag risico type HPV ontstaan genitale wratten. Bij vrouwen zitten deze met name rondom de vagina uitmonding, op de schaamlippen of rondom de anus. Vaak zijn deze pijnloos, maar er kan ook jeuk of branderigheid ontstaan. Lees hier meer over genitale wratten.

Wanneer het virus niet spontaan geklaard wordt, kan bij besmetting met een hoog risico type baarmoederhalskanker ontstaan (voornamelijk typen 16 en 18). Over het algemeen hebben vrouwen hier geen klachten van. Soms kunnen er bloedingen (o.a. tijdens of direct na seksueel contact), pijn of irritatie ontstaan.

Wanneer moet je testen op HPV?

Tussen het 30e en 60e levensjaar wordt het vrouwen aangeraden gebruik te maken van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Je kunt na je 30^e verjaardag elke vijf jaar kosteloos een uitstrijkje laten maken bij de huisarts. Er wordt dan gekeken naar de aanwezigheid van HPV. Wordt HPV gevonden dan wordt er onderzocht of er afwijkende cellen zijn die kunnen duiden op (een voorstadium van) kanker.

Bij elk onbeschermd seksueel contact is er risico op overdracht van HPV. Tijdens het seksuele contact kun je besmet raken met 1 of meerdere typen, mits de seksuele partner het virus (of meerdere virus typen) bij zich draagt. Het kan dan ook verstandig zijn om je ook voor je 30^e verjaardag al te laten testen op HPV. Er zitten vaak vele jaren tussen het eerste seksuele contact en de start van het bevolkingsonderzoek.

Test jezelf in ieder geval indien er symptomen zijn die bij HPV of baarmoederhalskanker kunnen passen zoals:

• Bloedverlies tijdens de seks
• Bloedverlies na seksueel contact kan onderzoek naar HPV gedaan worden om dit uit te sluiten.

Hoe raak je besmet met HPV?

HPV is heel erg besmettelijk. Het virus wordt overgedragen tijdens seksueel contact, ook via oraal (seks met de mond)of hand contact (vingeren of aftrekken). Een condoom beschermt niet volledig tegen de overdracht van HPV.

Hoe kun je een HPV besmetting voorkomen?

HPV kan zoveel mogelijk voorkomen worden door het gebruik van een condoom tijdens seksueel contact.

Daarnaast is het mogelijk om je tegen de meest schadelijke typen van HPV te beschermen door middel van een vaccinatie. Om je voor minimaal 75% te beschermen tegen baarmoederhalskanker is het belangrijk om voordat je seksueel actief bent jezelf al in te enten tegen HPV. Lees meer over de vaccinatie voor HPV.

Gevolgen van onbehandelde HPV

Het HPV virus wordt in het algemeen vanzelf door het lichaam opgeruimd. Ongeveer 80 tot 90% van de mensen raakt op een moment in het leven besmet met HPV. Dit gaat niet altijd om hoog risico typen van het virus. Indien je besmet bent met een hoogrisico type van HPV en het lichaam dit niet opruimt, kan er na meerdere jaren baarmoederhalskanker ontstaan.

Jaarlijks krijgen zo’n 800 vrouwen in Nederland de diagnose baarmoederhalskanker en er overlijden ongeveer 299 vrouwen per jaar aan deze vorm van kanker.

Hoe wordt HPV vastgesteld?

Het is mogelijk bij de StadsKliniek te testen op HPV middels een zelf afgenomen test in de vagina. Deze test wordt uitgevoerd met de Evalyn® brush van Rovers® medical devices.¹ De test is bedoeld voor vrouwen. Er is helaas nog geen gevalideerde HPV-test voor mannen.

In het laboratorium wordt de afgenomen test onderzocht middels een zogeheten PCR test (polymerase chain reaction) naar typen die een hoog risico geven op baarmoederhalskanker. Er wordt onderzoek gedaan naar alle hoog risico typen bij elkaar, maar ook specifiek naar type 16 en type 18.

Deze zelftest komt wat betreft betrouwbaarheid overeen met een uitstrijkje welke is afgenomen door een specialist.² De test kan enkel aantonen of er sprake is van HPV. Om te kunnen beoordelen of er ook afwijkende cellen aanwezig zijn, moet er een uitstrijkje worden afgenomen.

Wat te doen bij een positieve HPV-test uitslag?

Gemiddeld wordt er bij 10% van de mensen hoog risico HPV gevonden. Bij veel mensen wordt HPV vanzelf binnen een jaar opgeruimd door het lichaam. Blijft de HPV-infectie langdurig in het lichaam, dan is het mogelijk dat dit afwijking van de cellen van de baarmoederhals veroorzaakt (CIN = cervicale intra-epitheliale neoplasie). Er zijn verschillende soorten afwijkingen aan het baarmoederhals epitheel. Er wordt onderscheid gemaakt tussen:

1. Geen afwijkingen
2. Afwijkingen zijn gevonden, er wordt onderscheid gemaakt in:
   1. Licht afwijkende cellen (CIN 1)
   2. Matig afwijkende cellen (CIN 2)
   3. Ernstig afwijkende cellen (CIN 3)
3. Baarmoederhalskanker

Als er niets aan de afwijkingen gedaan wordt, veroorzaakt dit bij ongeveer 5% van de vrouwen met afwijkingen baarmoederhalskanker.

Als er uit de test blijkt dat er sprake is van HPV, is het belangrijk dit verder te laten onderzoeken via de huisarts. Hoewel het theoretisch mogelijk is om naar afwijkende cellen te kijken met materiaal afgenomen met de Evalyn® Brush is hier op dit moment nog onvoldoende onderzoek naar gedaan. Er moet een uitstrijkje gemaakt worden om te kunnen constateren of er afwijkende cellen aanwezig zijn. Ook kan het zijn dat de test op een later tijdstip herhaald wordt om te zien of het lichaam het virus heeft opgeruimd.

Wat te doen bij een negatieve HPV-test uitslag?

Als er uit het onderzoek blijkt dat er géén hoog risico HPV-virus gevonden wordt, hoef je niets te doen. Belangrijk is het risico om het virus op te lopen te verlagen door beschermd seksueel contact te hebben. Beschermd seksueel contact beschermd helaas niet volledig. Daarom raden we aan om het onderzoek op termijn te herhalen, met name bij wisselende onbeschermde seksuele contacten. Ook kun je overwegen om je in te laten enten. Lees hier meer over de vaccinatie tegen HPV.

Bronnen:

1. Evalyn® Brush – Rovers Medical Devices.
2. Artikel Polman et al. 2019, The Lancet Oncology. https://www.thelancet.com/journals/lanonc/article/PIIS1470-2045(18)30763-0/fulltext.
3. https://lci.rivm.nl/richtlijnen/humaanpapillomavirusinfectie-anogenitale-wratten
4. https://lci.rivm.nl/richtlijnen/humaanpapillomavirusinfectie-cervixkanker