Hoe snel krijg je de uitslag na een soa test?

Het wachten op de uitslag van je soa-test is voor de meeste mensen een stressvolle aangelegenheid. Ook als je er vooraf van uit bent gegaan geen soa te hebben, omdat je bijvoorbeeld geen klachten hebt of omdat het gewoon een routinematige check-up is, kan het toch ineens behoorlijk wat zenuwen te weeg brengen. Dat is natuurlijk niet gek. Daarom begrijpen wij bij StadsKliniek dat je zo snel mogelijk je uitslag wilt hebben.

Bij StadsKliniek zijn er verschillende soa-testen die je kunt doen. De meeste uitslagen volgen na 1 werkdag. Daarnaast zijn er een aantal sneltesten die je kunt doen, waarbij je de uitslag al na 15-20 minuten krijgt. In deze blog vind je meer informatie over de verschillende testen en hun uitslagtijden.Chlamydia en gonorroe

De soa’s chlamydia en gonorroe komen het meeste voor en daarom wordt hier dan ook het meest op getest. Het testen op chlamydia en gonorroe gebeurt altijd samen. Dit heeft ermee te maken dat chlamydia niet behandeld mag worden zonder dat gonorroe eerst is uitgesloten en andersom.

Een chlamydia/gonorroe test kun je betrouwbaar doen vanaf 10 dagen na het seksuele contact. De uitslag van deze test ontvang je na 1 werkdag via een beveiligde email (inclusief origineel labrapport), een sms of telefonisch.

De chlamydia en gonorroe soa test wordt bij StadsKliniek uitgevoerd middels een zogeheten NAAT/PCR test in het laboratorium. Deze testen worden uitgevoerd op urine of met behulp van een swab van vaginaal vocht, de anus, de keel of bijvoorbeeld het oog. De vaginale- en anale swab worden door de patiënt/cliënt zelf afgenomen.

NAAT staat voor nucleïnezuuramplificatietechnieken, PCR staat voor Polymerase Chain Reaction en is onderdeel van de NAAT. Deze testen onderzoeken of DNA van de bacterie aanwezig is. Als er DNA gevonden wordt, dan wordt dat vermenigvuldigd om het te kunnen analyseren en te typeren als gonorroe of chlamydia. Voor de DNA-detectie is maar een hele kleine hoeveelheid DNA van de chlamydia of gonorroe bacterie nodig. Dit maakt dat deze test ontzettend gevoelig en betrouwbaar is en dat de test al snel na het seksuele contact kan worden uitgevoerd.

Ook de testen op bijvoorbeeld mycoplasma genitalium en trichomonas vaginalis worden op deze manier uitgevoerd. De uitslag van deze testen ontvang je ook na 1 werkdag.

Hiv, hepatitis B en syfilis

De zogenaamde serologische (=serumtesten) testen zijn testen die worden gedaan op een bloedmonster. Dit zijn testen op bijvoorbeeld hiv, hepatitis B en syfilis. De uitslag hiervan ontvang je na 1 werkdag via een beveiligde mail, telefonisch of per sms.

Bij StadsKliniek worden enkel bloedtesten verricht op serum, omdat serumtesten het meest betrouwbaar zijn in vergelijking met testen op volbloed of capillair bloed. Voor een serumtest moet een bloedmonster afgenomen worden uit een bloedvat. Dit gaat het gemakkelijkst door een bloedvat te gebruiken in je elleboogplooi.

Hier liggen de vaten oppervlakkig en doet het relatief weinig pijn. Je hebt ook weinig napijn, mits je na het prikken de insteekplaats goed afdrukt om een blauwe plek te voorkomen. De arts of verpleegkundige zal je daarover meer uitleg en instructies geven.

Nadat het bloed is afgenomen en er een identificatiesticker op de buis is geplakt, wordt het bloed afgedraaid in een centrifuge. Door het snelle draaien in een centrifuge wordt het serum gescheiden van de rode bloedcellen. In het serum bevinden zich onder andere de afweercellen en virus- en/of bacteriedeeltjes waarnaar gezocht wordt als er wordt getest op hiv, hepatitis B of C en syfilis in het laboratorium. De rode bloedcellen worden voor het onderzoek niet gebruikt.

Voor de hiv test wordt er in het serum zowel gezocht naar antilichamen als naar antigenen van hiv (HIV-1 p24-antigenen). Antilichamen zijn afweercellen die je eigen lichaam aanmaakt in reactie op hiv. Deze hiv-antilichamen (ook wel antistoffen) komen ongeveer 3 weken na het oplopen van de infectie met hiv in het bloed.

Antigenen zijn stoffen die het virus afgeeft en kunnen al vanaf twee weken na het oplopen van de infectie worden aangetoond. Hiervoor wordt in het laboratorium gebruik gemaakt van de zogeheten 4e generatie ELISA HIV Combo test. De HIV Combo test detecteert zowel HIV-1 als HIV-2. Aangezien het per persoon verschilt hoe snel er antistoffen en antigenen aangemaakt worden, is de beste periode om te testen op hiv vanaf 6 weken na het seksuele contact.

Als je een groot risico hebt gelopen op hiv of als je erg angstig bent kunnen we soms in overleg al eerder testen. Het is dan altijd belangrijk om je te realiseren dat de test geen definitieve uitslag geeft en dat het nodig kan zijn om de test nog een keer te herhalen.

Hiv sneltest

Wil je niet een dag wachten, maar gelijk je uitslag? Dat kan. Bij StadsKliniek kun je een Abbot Determine™ HIV-1/2 ag/ab combo sneltest laten doen. Dit is een test die binnen 20 minuten de uitslag geeft en berust op hetzelfde principe als de hiv-laboratorium test.

De test is namelijk ook in staat om je bloed te controleren op zowel p24-antigenen (HIV-1) als op hiv-antistoffen (HIV-1 en HIV-2). De hiv sneltest is heel betrouwbaar. Als de windowfase is verstreken is de sneltest qua betrouwbaarheid te vergelijken met de HIV Combo 4e generatie ELISA test. De windowfase is de periode tussen het seksuele risico contact en het betrouwbaar kunnen testen op een soa.

Het lijkt er echter op dat de sneltest iets minder goed in staat is om een vroege hiv-infectie (voor het verstrijken van de windowfase), op te sporen dan de test die in het laboratorium wordt uitgevoerd. Dit komt doordat de betrouwbaarheid van de p24-antigeen detectie lager ligt bij de sneltest dan bij de laboratoriumtest en deze antigenen juist nodig zijn voor een vroege opsporing van hiv. Waarom dit gedeelte van de test minder betrouwbaar is hangt waarschijnlijk samen met de omstandigheden waarin de test wordt uitgevoerd, namelijk op kamertemperatuur en niet in een lab op 37 graden Celsius.

Het kan ook komen door de relatief korte tijd om het antigeen te laten binden of door bloedafbraak. De precieze oorzaak hiervan is echter niet duidelijk. Vanwege dit feit adviseren wij de sneltest pas na het verstrijken van de windowfase uit te voeren. De hiv-sneltest is het meest betrouwbaar wanneer deze wordt uitgevoerd met bloed uit de elleboogplooi.

Bij StadsKliniek voeren wij de hiv sneltest dan ook altijd uit op bloed uit de arm. Vind je bloedprikken heel eng, dan kan de test in overleg ook middels een vingerprik worden uitgevoerd. Na 20 minuten ontvang je de uitslag van de test. In de meeste gevallen is de uitslag negatief, wat betekent dat er geen hiv is aangetoond. De test heeft dan niet gereageerd op p24-antigenen en/of hiv-antistoffen.

Reageert de test wel op een van de twee parameters dan moet je bloed getest worden in het laboratorium voor een bevestiging. Om die reden worden er voorafgaand aan de sneltest bij het bloedprikken meteen 2 kleine buisjes bloed afgenomen, om je in deze vervelende situatie niet opnieuw te moeten belasten door opnieuw te moeten prikken voor bloedafname. Een zogeheten reactieve test betekent niet altijd dat je ook daadwerkelijk hiv hebt. Heel af en toe komt het wel eens voor dat er sprake is van een zogeheten kruisreactie, waardoor de test fout positief heeft gereageerd. Dat betekent dat de test een positieve uitslag geeft, terwijl er eigenlijk geen hiv aanwezig is in het bloed. Om die reden wordt er dan ook altijd een bevestigingstest in het lab gedaan. Pas als ook die test een positief resultaat heeft, is de diagnose hiv bevestigd.

Gebruik je vitamine B7 of 8 (Biotine)? Dan is de hiv-sneltest minder betrouwbaar omdat de test gebruik maakt van Biotine. Het gaat hierbij vooral om de vroege detectie van hiv op basis van de p24-antigenen. Als de windowfase nog niet verstreken is, dan is het beter om meteen een laboratorium test te laten verrichten.

Afbeelding 1: Abbot.

Syfilis test

In tegenstelling tot hepatitis B en hiv is syfilis een bacteriële infectie, veroorzaakt door de Treponema pallidum spp. pallidum, die goed te behandelen is met antibiotica.

De syfilisscreening wordt verricht op bloed afgenomen uit de elleboogplooi. De uitslag van de syfilis test is binnen 1 werkdag bekend. Als er getest wordt op syfilis, dan wordt het bloed in het laboratorium eerst gescreend op antistoffen tegen de bacterie (Treponema) door middel van een TPPA test. Wanneer deze test positief is, moet de diagnose worden bevestigd middels een Westernblot (een bevestigingstest).

Er zijn meerdere soorten Treponema stammen waar de screeningstesten op kunnen reageren, waarbij niet allen seksueel overdraagbaar zijn. Om die reden wordt na een positieve screening verder onderzoek verricht om aan te tonen of het om een seksueel overdraagbare syfilis gaat (ook wel venerische syfilis) en of de syfilis actief is. Hiervoor wordt de zogenaamde vdrl (ook wel RPR) test verricht. Deze test reageert op antistoffen die gericht zijn tegen vetachtige stofjes die vrijkomen bij celbeschadiging door de infectie en tegen vetten uit de bacteriewand van T. pallidum zelf.

Wanneer je een negatieve test hebt (en je uitslag dus goed is) zal de uitslag na 1 werkdag bekend zijn. Is de initiële screening echter positief, dan kan de definitieve uitslag langer duren door de aanvullende testen die verricht moeten worden.

Wanneer de arts aan de hand van de symptomen vermoedt dat je misschien syfilis hebt dan zal hij/zij de duur van de uitslag bespreken. In sommige gevallen kan er besloten worden om naast het afnemen van de test ook direct de behandeling in te zetten. Omdat meer dan 1 behandeling nodig kan zijn, zal het definitieve behandelplan altijd pas worden ingesteld nadat de volledige uitslag bekend is.

Als je in het verleden al eens eerder syfilis hebt gehad dan kun je dit helaas opnieuw krijgen. Je bouwt dus geen langdurige immuniteit op. De eerste screeningstesten zullen echter altijd positief blijven. Dit maakt het diagnosticeren van syfilis lastiger. Bij een eerder doorgemaakte syfilis zal direct een vdrl test worden ingezet.

Het is dus heel belangrijk dat je een eerder doorgemaakte syfilis aan de arts of verpleegkundige vermeldt zodat direct de juiste test kan worden ingezet. Dit voorkomt onnodig lang wachten. Wanneer de vdrl direct wordt ingezet zal de uitslag over het algemeen ook binnen 1 werkdag binnen zijn.

Bronnen:

LCI. (2004). Syfilis Richtlijn – update 2016. Bilthoven: RIVM.

LCI. (2014). Hivinfectie Richtlijn – update 2019. Bilthoven: RIVM.

LCI. (2018). Chlamydia trachomatis en lymfogranuloma venereum Richtlijn. Bilthoven: RIVM.

NVDV. (2018). Seksueel Overdraagbare Aandoeningen – Multidisciplinaire Richtlijn 2018 (Update 2019). Utrecht: NVDV.